De echo van het collectieve geheugen

18 juni 2007

Hoe vaak zou Hamlet al zijn geënsceneerd? Honderdduizend keer? Een miljoen keer? Het is in ieder geval een van de meeste gespeelde stukken aller tijden, waarvan sommige ensceneringen legendarisch zijn geworden. De vraag is dan ook of het nog mogelijk is om met een volstrekt originele interpretatie van Hamlet te komen. In elke enscenering klinken immers de echo´s door van alle andere interpretaties die er ooit zijn gemaakt. Ze zijn, transparant als de geest van Hamlets vader, altijd sluimerend aanwezig in het collectieve bewustzijn van het publiek, om soms plotseling tijdens het kijken vaste vorm aan te nemen: dat deed Jacob Derwig toen zo mooi en dat deed Kenneth Branagh beter, wilde Johan Doesburg ook niet zoiets met zijn voorstelling zeggen….? De Hamlet die de Amerikaanse Woostergroup tijdens Holland Festival 2007 naar Nederland brengt, gaat voluit de confrontatie aan met dat collectieve bewustzijn, zij het vooral het Amerikaanse.
Regisseuse Elisabeth LeCompte heeft er voor gekozen een legendarische registratie van Hamlet door Richard Burton als uitgangspunt te nemen voor haar voorstelling. Op een groot scherm worden scènes van deze enscenering getoond. Nadat Scott Shepherd als Hamlet eerst even naar de beelden heeft zitten kijken, begint hij langzaam Richard Burton na te spelen. Eerst voorzichtig, daarna met meer overtuiging. Andere acteurs nemen dat over. Uiteindelijk spelen de acteurs voor het videoscherm de filmscènes na, met exact dezelfde enscenering op exact hetzelfde moment. Zelfs veranderingen van de camerahoeken worden nagespeeld door op ingenieuze wijze het decor te verplaatsen en doordat de acteurs op het juiste moment een stapje opzij doen. Daar komt nog bij dat het vaak niet duidelijk is of je nu de stem van de live-acteurs of die van de acteurs op het scherm hoort. Door deze technische foefjes ontstaat een vaak spookachtige verdubbeling van de enscenering. Het filmmateriaal is bewerkt, waardoor de beelden soms wazig worden of gaan sneeuwen, alsof het collectieve geheugen hapert. Tijdens het grote degengevecht aan het slot zijn de vechtende Hamlet en Laertes op het scherm vervangen door blokjes: vul hier uw Hamlet naar keuze in…
Al met al is de keuze om deze hedendaagse Hamlet-enscenering op dergelijke wijze te confronteren met een eerdere versie een interessant, om niet te zeggen een briljant uitgangspunt. Maar levert dat ook interessant en briljant theater op? Nou, nee. Daarvoor is er te weinig variatie en wordt er veel te stringent vastgehouden aan het dramaturgisch concept. Op een gegeven moment heeft de toeschouwer het trucje wel door en begint het lange wachten op enige verdere uitdieping van het stuk. Die blijft uit. Toch moet je het de acteurs nageven dat het ze gelukt is om binnen het korset van de Burton-enscenering een eigenheid mee te geven aan hun personages. Dat is een prestatie op zich. Net als al het technisch vernuft op het podium een klein wondertje is. Maar dat is allemaal niet genoeg om een gedenkwaardige theaterervaring op te leveren. Laat staan een plekje in het collectieve geheugen.

Hamlet van The Woostergroup
Regie: Elisabeth LeCompte
Gezien tijdens het Holland Festival, 7 juni 2007

Robbert van Heuven, 2007