Brokeback Mountain roeit tegen Ang Lee´s stroom in

14 februari 2007

Het sneeuwt al in augustus, het jaar dat Ennis en Jack elkaar op Brokeback Mountain voor het eerst zien. Alsof de natuur ook zichzelf niet meer is. De verborgen (liefdes)relatie tussen cowboys Jack en Ennis was oorspronkelijk onderwerp van een boek van Annie Proulx. Regisseur Ang Lee bewerkte de novelle tot een bekroonde film. Daarin waren de overdonderende natuurbeelden een mooie metafoor voor wat de mannen overkwam. Een speelbal van de natuur is wat ze zijn. En dat leidt bij beide geharde mannen tot wanhoop en tot gebroken huwelijken.
Regisseur Jos van Kan van De Wetten van Kepler kiest ervoor de natuurbeelden te laten beschrijven door acteurs Sieger Sloot en Willem Schouten. Integer brengen zij het verhaal van de twee cowboy´s, waarbij ze telkens van vertellen overstappen op het spelen van een dialoog en dan weer terugschieten in het vertellen. Af en toe wordt hun verhaal onderbroken door een liedje, waarvan de tekst uit de tekst van Proulx komt. Op het eenvoudige wit-houten decor, die de onaffe fundamenten schijnen van het huisje dat Ennis voor hen wil bouwen, worden beelden geprojecteerd. Van een ansichtkaart, van schapen, van de vrouw van Ennis die de geliefden betrapt.
Jos van Kan was van plan een toneelversie van Proulx novelle te maken, toen hij door Hollywood werd ingehaald. Toch heeft hij ervoor gekozen om alsnog zijn voorstelling te maken. Daarmee maakt hij het zich behoorlijk lastig, want hij moet tegen de door Ang Lee gecreëerde stroom in roeien. Uiteindelijk slaagt de voorstelling dan ook niet, omdat Van Kan niets aan het verhaal toevoegt wat de film al niet eerder en beter deed. Daardoor wordt de voorstelling oppervlakkig. Omdat Sloot en Schouten ook de binnenwereld van hun personages willen vertellen, babbelen ze heel wat af, terwijl het juist de zwijgzaamheid van de mannen is, het onvermogen om te verwoorden wat ze voor elkaar voelen, wat de film zo aangrijpend maakt. Dat zelfde geldt voor de natuurbeelden. Die vallen weg in de lange teksten, waardoor ze hun symbolische kracht missen.
Van Kan probeert dit gemis op te vullen door gebruik te maken van muziek en video. De liedjes zijn heel aardig gevonden, maar de videobeelden zijn (op het moment dat de mannen worden betrapt door Ennis´ vrouw na) overbodig en worden niet consequent gebruikt.
Al met al slaagt de voorstelling er niet in diep te raken, enerzijds omdat de film steeds in gedachten terugkomt, anderzijds omdat de vertelvorm een afstand creëert tussen personages en toeschouwer. Dat neemt niet weg dat Sloot en Schouten prima werk afleveren. En ook het verhaal van Proulx, dat in de voorstelling recht overeind blijft, blijft prachtig.

Brokeback Mountain
Tekst: Annie Proulx
Regie: Jos van Kan
Spel: Sieger Sloot en Willem Schouten
Gezien: 9 februari 2007
Robbert van Heuven, 2007