Van een bepaalde gebeurtenis heeft iedere betrokkene een andere herinnering. Dat is filosofisch een machtig interessant gegeven, maar zo’n Rashomoneffect is ook verdomde lastig als je als praktisch ingestelde politieman een moord moet oplossen. Zeker als er ook nog eens een glibberig Peter R. De Vries-achtig type voor je voeten loopt die de waarheid –als hij al mocht bestaan – met een korreltje zout neemt met het oog op de kijkcijfers.Dat zijn zo’n beetje de uitgangspunten van de voorstelling Rashomoneffect die Joachim Robbrecht maakte bij TA2. Daarbij baseerde hij zich op de Japanse film Rashomon die ook tracht een moord te reconstrueren via de herinneringen van verschillende betrokkenen. De setting is in dit geval een Gronings hotel, waar een dode man wordt gevonden. Daar zoeken de politie- en televisiespeurneus beiden naar de dader. Was het de Mooie Blondine? Of toch de excentrieke boswachter?
In een klinisch wit huisje (‘reconstructiegrot’, schampert de televisiemaker) probeert de politieman (Leon Voorberg) greep op de moord te krijgen. Met viltstiften krabbelt hij steekwoorden op de muur en helpt het publiek zo uit te leggen dat perceptie nog niet hetzelfde is als waarheid. Ook nodigt hij betrokkenen uit om na te spelen wat er is voorgevallen. De televisiemaker gaat wat minder doortastend te werk en sleept het onwennige echtpaar dat het hotel bestierd voor de camera of speelt een potje voetbal met de door hem verdachte boswachter om zo vriendschappelijk glimlachend een bekentenis los te peuteren.
Hoe meer het huisje van de politieman zich echter vult met aanwijzingen, lijnen, steekwoorden, verbanden, locaties van moordwapens en wat al niet meer, hoe minder de agent er van snapt. Want niemand lijkt de waarheid te willen zeggen, iedereen houdt er verborgen agenda’s op na en tot overmaat van ramp lijkt zijn waarheid (‘er is een logische oplossing’) te botsen met de waarheid van de kroongetuige (‘Ik ben geen verrader, misschien was er wel een goede reden om hem om te leggen.’).
In de uiteenrafeling van de heldere, emotieloze en wiskundige wereld van de politieman en het kapotvallen van zijn werkelijkheid, schuilt het werkelijke drama van Rashomon. Helaas komt dat te weinig uit de verf, omdat de voorstelling ook vooral leuk wil zijn. De personages liggen tegen het karikaturale aan, zoals in het geval van de gladde, ijdele televisieman (Alwin Pulinckx). De man die kijkcijfers en populistische gerechtigheid belangrijker vindt dan het echt oplossen van een moord, wordt daardoor volstrekt ongevaarlijk, terwijl dat populisme nu juist een van de dingen is die Robbrecht aan de kaak schijnt willen te stellen. De kolderieke crimi overheerst en daardoor raken de potentieel scherpe en intelligente vragen die de voorstelling wil stellen over waarheid en gerechtigheid ondergesneeuwd.
De voorstelling is op zijn sterkst als dat soort vragen wel naar bovenkomen in heldere en trefzekere momenten of regievondsten. Zoals wanneer de politieman met zijn ijskoude blik samenvalt met de vermoorde man als de Knappe Blondine de laatste momenten van het slachtoffer reconstrueert. En twee werkelijkheden in een beeld gevangen worden. Of in de vondst dat ieder personage zich het ene moment volstrekt anders kan gedragen dan het andere, afhankelijk van in wiens reconstructie hij of zij optreedt. Zo is de Knappe Blondine in de versie van de boswachter een gewillige deerne en in die van haarzelf een rouwende echtgenote. Verder beschikt Robbrecht over een licht vervreemdende beeldtaal die bij vlagen zeer fascinerend is: personages spelen gebeurtenissen en herinneringen soms achterstevoren en in slow motion na en verschijnen te pas en vooral te onpas uit alle hoekjes en gaatjes van het decor, als waren ze flarden herinneringen die zomaar even in het bewustzijn opduiken.
Samen met het ijzersterke spel van vooral Leon Voorberg en Ward Weemhoff (als excentrieke en af en toe vervaarlijk ogende boswachter) is Robbrechts regie sterk genoeg om van Rashomoneffect een prima voorstelling te maken. Al blijft toch knagen dat door een en ander iets beter uit te diepen de complexiteit van het onderwerp iets beter tot zijn recht had kunnen komen.
Rashomoneffect door TA2, regie: Joachim Robbrecht. Gezien 24 januari 2010, speelt nog tot en met 30 januari 2010 in Frascati in Amsterdam.
Leave a Reply